Δυστυχώς, οι εξελίξεις για τη γηραιά ήπειρο παίρνουν μία αρνητική τροχιά και όταν χωλαίνει το άλογο, είναι βέβαιο πως δε μπορεί να τραβήξει ούτε το κάρο.
Η τότε παρουσία των 3 ευρωπαίων ηγετών στο πάνελ και η κοινή ανακοίνωση της Ευρώπης πως στηρίζει την Ελλάδα επί του πρακτέου, έμοιαζε περισσότερο με σκιάχτρο, που, πρόσκαιρα φόβισε τα κοράκια, τα οποία τώρα ξαποσταίνουν με άνεση στα αχυρένια χέρια ή το ψάθινό του καπέλο, στα μεσοδιαστήματα τα οποία δεν απολαμβάνουν τους καρπούς του χωραφιού.
Πλέον, το δίλημμα της χρεοκοπίας ή μη, τροποποιείται σε δίλημμα συντεταγμένης ή βίαιης ασύνταχτης χρεοκοπίας. Και μεις δεν πρέπει να κλείσουμε τα μάτια σε στάση προσευχής αλλά να αναλύσουμε και το τελευταίο πιθανό σενάριο, με σύνεση και ρεαλισμό...
Αποτελεί γεγονός πως η Ελλάδα συνεχίζει να έχει πρωτογενή ελλείμματα και δεν αντέχει να προχωρήσει σε στάση πληρωμών χωρίς να καλύπτει τις καθημερινές της ανάγκες, παρά τη μείωση των δαπανών και των φόρων που συλλέγει. Όπως επίσης, είναι γεγονός πως η Ευρώπη δε θέλει να ρισκάρει τον κίνδυνο ενός ντόμινο εφέκτ, κυρίως πολιτικού, διότι η Ελλάδα εν τοις πράγμασι αναλογεί πληθυσμιακά στο μισό του Παρισιού και οικονομικά λίγο παραπάνω από τη μονάδα του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει πως η Ε.Ε. ενδιαφέρεται περισσότερο για το μέλλον της Πορτογαλίας και κυρίως της Ιταλίας, του οποίου μία θετική εξέλιξη, θα οδηγούσε στην απομόνωση της Ελλάδος και ίσως, στη συνέχεια όλης της βαλκανικής χερσονήσου. Ακόμη και αυτή την αρνητική εξέλιξη, θα πρέπει να τη δούμε ως ευκαιρία (με την έννοια της πίστωσης χρόνου) και να σχεδιάσουμε άμεσα το οικονομικό και πολιτικό μας μέλλον, καθότι η Ελλάδα έχει χρέος, καταρχήν, να επιβιώσει και κατά συνέχεια να ορθοποδήσει· και πιστέψτε με, αυτό θα πράξει!
Ας ξεκινήσουμε από το οικονομικό του πράγματος, κάνοντας την υπόθεση της συντεταγμένης χρεοκοπίας, με διατήρηση της χώρας μας στο νόμισμα και την ευρωζώνη, ενώ παράλληλα, τονίζω πως κύριό μας μέλημα παραμένει να συνεχίσουμε να παλεύουμε για το αντίθετο και την όσο δυνατόν πιστότερη εφαρμογή των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου.
Σε περίπτωση συντεταγμένης χρεοκοπίας, ο μηχανισμός στήριξης θα αναλάβει τη στήριξη των τραπεζών. Αν κάτι αντίστοιχο διεκδικήσουμε κ για τα ταμεία; Τότε, ποιες θα είναι οι πραγματικές επιπτώσεις για τον ελληνικό λαό; Ούτως ή άλλως, τη διετία που διανύουμε, είμαστε σε καθεστώς ημιχρεοκοπίας, με διακανονισμούς επιμήκυνσης πληρωμών, σταθερά επιτόκια δανεισμού και σταθερά μακριά από τις αγορές. Αν διασφαλίσουμε, μαζί με τη στήριξη των τραπεζών και τη στήριξη των ταμείων από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό και καλυφθούν οι απώλειες των 10+ δις (υποθέτουμε haircut >40%), τότε δε θα οδηγηθούμε σε στάση πληρωμών και θα συνεχίσουμε απρόσκοπτα την προσπάθεια εξυγίανσης των ταμείων με χρονικό ορίζοντα και φυσικά ευρωπαϊκή επίβλεψη.
Είναι βέβαιο και απευκταίο ενδεχόμενο αυτό της απομάκρυνσης της οικονομίας μας από τις αγορές, μέσω μίας συντεταγμένης χρεοκοπίας, καθότι η απομάκρυνση από τις αγορές σημαίνει και απομάκρυνση από την ανάπτυξη. Μήπως, όμως, τούτη τη στιγμή, διεκδικούμε ανάπτυξη ή είμαστε κοντά σε αυτήν; Το αντίθετο, μάλιστα, απομακρυνόμαστε. Η δημιουργία μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας, δεν είναι αυτή που θα δημιουργούσε μεσοπρόθεσμα τις προϋποθέσεις της οικονομικής μας επανάκαμψης;
Και εν τέλει, ξαναρωτώ: Είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος; Η απάντηση είναι - μετά βεβαιότητος- όχι.
Συνοψίζοντας, μία συντεταγμένη χρεοκοπία υπό όρους κ προϋποθέσεις, με δεδομένο ότι θα τηρήσουμε κάποιες δεσμεύσεις κ θα στηριχθούμε οικονομικά (τράπεζες κ ταμεία) από το μηχανισμό, δεν θα οδηγήσει σε στάση πληρωμών, θα διατηρήσει την ομαλότητα κ την εύρυθμη λειτουργία του κράτους και με ένα haircut της τάξεως του 50%, θα καταστήσει το χρέος βιώσιμο. Σύμφωνοι, θα είναι κάτι πρωτοφανές, δε θα απέχει πολύ από το disorderly default κ οι ισορροπίες θα είναι λεπτές κ εύθραυστες. Εντούτοις, είναι ένα σενάριο πραγματικό κ ως τέτοιο, ωφείλουμε να το επεξεργαστούμε.
Άλλωστε, πάντα θα πρέπει να έχουμε μία έξοδο κινδύνου. Και όταν αυτή δεν υπάρχει, θα πρέπει να σχεδιάσουμε μία.
Μεταφερόμενος στο πολιτικό του πράγματος, το οποίο έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, θα ξεκινήσω με μία αναφορά στα λόγια του πρ. Βρετανού πρωθυπουργού Gordon Brown: «Oι πολιτικοί, σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει άπαξ δια παντός να καταλάβουν ότι, αν δεν δουν από μιαν άλλη οπτική γωνία γεγονότα και εξελίξεις, τελικώς θα σαρωθούν από την πραγματικότητα».
Στο εγχείρημα της Ε.Ε., ο δημιουργός γαλλογερμανικός άξονας λειτούργησε με λανθασμένους όρους ενός υπερεθνικού κράτους, κάτι που, εν προκειμένω, αποδεικνύεται ότι περιστέλλει το μέλλον της γηραιάς ηπείρου ως μίας ισχυρής οικονομικής και πολιτικής ένωσης.
Η Ευρώπη δείχνει να απομακρύνεται από την δημιουργία ενός ισχυρού παγκόσμιου οικονομικού κέντρου, το οποίο μεταφέρεται με σταθερή κατεύθυνση από την Αμερική στη Νοτιοανατολική Ασία. Εκτιμάται ο τριπλασιασμός του ΑΕΠ της Κίνας και της Ινδίας μέχρι το 2025. Αν αυτό συνοδευτεί από εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που θα συρρικνώσουν τις ανισότητες και θα απομακρύνουν τον κίνδυνο πιθανών λαϊκών εξεγέρσεων, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις που ήδη πραγματοποιούνται στην εκπαίδευση, καθώς και στην έρευνα και ανάπτυξη, θα προσθέσουν στην οικονομία τους τέτοια τεχνολογική αξία, που θα τις κάνει οικονομικά αχτύπητες και φυσικά θα τις προσδώσει τεράστια προοπτική.
Αποτελεί πραγματικότητα πως η Ε.Ε. θα ήτο αδύνατο να σταθεί ανταγωνιστικά στην ανερχόμενη κινεζική αγορά, όπου ο εργάτης στερείται παντελώς εργασιακών δικαιωμάτων και απασχολείται σε ένα καθεστώς μονίμων υπερωριών και φθηνών μεροκάματων.
Οι όποιες ευρωπαϊκές εργασιακές τροποποιήσεις εις βάρος του εργαζομένου δε μπορούν να είναι - ευτυχώς - ριζικές απέναντι σε καλά οργανωμένα συνδικάτα που υπό μία εργοδοτική απειλή, δύνανται να οδηγήσουν σε πολιτική αστάθεια το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Συμπερασματικά, η Ε.Ε. δε δύναται να προσαρμόσει το κοινωνικοοικονομικό της σύστημα στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, με τους υπάρχοντες όρους #fact
Aν και κατεξοχήν ευρωπαϊστής, εικάζω πως το μέλλον της Ευρώπης είναι δυσοίωνο. Αυτό όμως που ενδιαφέρει περισσότερο, είναι το μέλλον της Ελλάδας. Οπότε, συνεχίσω να κατεργάζομαι σενάρια, και, ως σενάρια καταχωρήστε τα και σεις στο μυαλό σας:
Αν υποθέσουμε πως η Ελλάδα δε μπορεί να ακολουθήσει και αποκοπεί από την υπόλοιπη Ευρώπη, κάτι που θεωρώ ως απίθανο διότι η κρίση έχει συστημικά και όχι ελληνικά χαρακτηριστικά, τότε η χώρα μας θα πρέπει να ενδυναμώσει τη σχέση της με τα υπόλοιπα κράτη των Βαλκανίων και να οικοδομήσει νέες σχέσεις συνεργασίας στην περιοχή της χερσονήσου του Αίμου.
Ως το πιο πιθανό σενάριο της ευρωπαϊκής διάλυσης, φαντάζει η η απομάκρυνση των υπερχρεωμένων μεσογειακών κρατών και η δημιουργία μίας νέας Ε.Ε. με συμμετέχοντες τα κράτη της κεντρικής Ευρώπης, που συμφωνούν, τουλάχιστον, ως προς τη φιλοσοφία.
Η Ελλάδα, οφείλει να επεξεργαστεί και αυτό το σενάριο, σε συνεργασία με τις μεσογειακές χώρες και να υπάρξει εναλλακτικό σχέδιο, σε περίπτωση που Ε.Ε. δεν τα καταφέρει. Και διατυπώνω τη σκέψη μου ευθύς αμέσως:
Οι χώρες της Μεσογείου θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα νέο άξονα συνεργασίας και να ρίξουν γέφυρες στη Βόρεια Αφρική. Μία Μεσογειακή Ένωση, μια ένωση για τη συνεργασία των μεσογειακών χωρών, η οποία θα εδράζεται σε θεσμοθετημένες σχέσεις μεταξυ της πρώην ΕΕ και των παράκτιων εκτός ΕΕ μεσογειακών χωρών, θα αποτελέσει το πλαίσιο για την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική συνεργασία, που βασιζόμενη σε αμοιβαία δικαιώματα και παροχές, καθώς και κοινές ευθύνες, μπορεί να δώσει πνοή και προοπτική στον ευρωπαϊκό νότο άλλα και σε όλες τις μεσογειακές χώρες, που θα συμμετάσχουν.
Πέραν της αυτονόητης οικονομικής ανάπτυξης, θα δημιουργηθούν νέοι ορίζοντες για το μεταναστευτικό ζήτημα, θα υπάρξουν κοινοί στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος, θα προκύψουν νέες συνεργασίες στην έρευνα & εκπαίδευση, θα αποφασιστούν νέες στοχευμένες καλλιέργειες στο γεωργικό τομέα, θα προωθηθεί ο διαπολιτισμικός διάλογος με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, θα αντιμετωπιστεί δραστικότερα - δια της συνεργασίας - η μάστιγα της τρομοκρατίας, θα δοθεί η δυνατότητα συμμετοχής των μεσογειακών χωρών της Μέσης Ανατολής με βασική προϋπόθεση τη δρομολόγηση λύσης για το μεσανατολικό ζήτημα.
Ο Σαρκοζί, ένας εκ των ικανών εν δυνάμει ευρωπαίων πολιτικών, πρότεινε, προ τριετίας, την υλοποίηση μίας τέτοιας πρότασης σε συνεργασία, καταρχάς, με τις παράκτιες μόνο μεσογειακές χώρες, βασισμένης στη θεμελιώδη διακήρυξη της Βαρκελώνης για την Ευρω-Μεσογειακή Συνεργασία (1995). Η Γερμανία, υποψιασμένη και θορυβημένη, απαίτησε και πέτυχε να εντάξει το σχέδιο στους κόλπους της Ε.Ε.. Αν και με τη σκληρή δουλειά πολλών ευρωπαίων διπλωματών, δημιουργήθηκε μία μεσογειακή πλατφόρμα, η πολεμική σύρραξη των τριών εβδομάδων στη λωρίδα της Γάζας πάγωσε την εν λόγω διαδικασία.
Τώρα που οι καιροί απαιτούν ανάπτυξη και όχι λιτότητα, η Μεσόγειος, ακριβώς επειδή αποτελεί το χιλιοειπωμένο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, περιμένει ανυπόμονα να γίνει και αυτό που μπορεί, ένα νέο πολιτικοοικονομικό κέντρο ανάπτυξης, σταθερότητας, συνεργασίας των γύρω λαών.
Τώρα που οι ευρωπαίοι Υπουργοί Εργασίας προσπαθούν να βγάλουν από τη εργαζόμενη μύγα ξύγγι, ίσως είναι η ώρα να εκμεταλλευτούμε τα γεωγραφικά μας πλεονεκτήματα και όχι τον άνθρωπο.
Η ευημερία για τον τόπο μας δεν πρόκειται να ´ρθει μέσω περικοπών ή περισσότερων φόρων αλλά μέσω νέων συνεργασιών.
Υ.γ.: Σκεπτόμενος όλα αυτά τα σενάρια, είμαι πεπεισμένος πως το καλύτερο δυνατό σενάριο είναι αυτό της συντήρησης και της προσπάθειας ευημερίας της εν δυνάμει Ε.Ε., για την οποία μοχθήσαμε πολλοί λαοί και για πολλά χρόνια. Αρκεί τούτο να αποτελεί επιθυμία όλων. Η Ελλάδα δε διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά ούτε που της ταιριάζει ο ρόλος του επαίτη σε μία ένωση κρατών. Εμείς οφείλουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Και θα το κάνουμε με όποιο κόστος. Όπως επίσης και οι ευρωπαίοι εταίροι μας, θα πρέπει να αναλογιστούν πολλά, να επαναπροσδιορίσουν στη σκέψη τους πως η Ε.Ε. ήταν το όραμα της ειρηνικής συνύπαρξης, της συνεργασίας και της ευημερίας των λαών και όχι μία απλή συμμαχία συμφερόντων με οικονομικούς μονάχα όρους και προϋποθέσεις.
Στο εγχείρημα της Ε.Ε., ο δημιουργός γαλλογερμανικός άξονας λειτούργησε με λανθασμένους όρους ενός υπερεθνικού κράτους, κάτι που, εν προκειμένω, αποδεικνύεται ότι περιστέλλει το μέλλον της γηραιάς ηπείρου ως μίας ισχυρής οικονομικής και πολιτικής ένωσης.
Η Ευρώπη δείχνει να απομακρύνεται από την δημιουργία ενός ισχυρού παγκόσμιου οικονομικού κέντρου, το οποίο μεταφέρεται με σταθερή κατεύθυνση από την Αμερική στη Νοτιοανατολική Ασία. Εκτιμάται ο τριπλασιασμός του ΑΕΠ της Κίνας και της Ινδίας μέχρι το 2025. Αν αυτό συνοδευτεί από εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που θα συρρικνώσουν τις ανισότητες και θα απομακρύνουν τον κίνδυνο πιθανών λαϊκών εξεγέρσεων, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις που ήδη πραγματοποιούνται στην εκπαίδευση, καθώς και στην έρευνα και ανάπτυξη, θα προσθέσουν στην οικονομία τους τέτοια τεχνολογική αξία, που θα τις κάνει οικονομικά αχτύπητες και φυσικά θα τις προσδώσει τεράστια προοπτική.
Αποτελεί πραγματικότητα πως η Ε.Ε. θα ήτο αδύνατο να σταθεί ανταγωνιστικά στην ανερχόμενη κινεζική αγορά, όπου ο εργάτης στερείται παντελώς εργασιακών δικαιωμάτων και απασχολείται σε ένα καθεστώς μονίμων υπερωριών και φθηνών μεροκάματων.
Οι όποιες ευρωπαϊκές εργασιακές τροποποιήσεις εις βάρος του εργαζομένου δε μπορούν να είναι - ευτυχώς - ριζικές απέναντι σε καλά οργανωμένα συνδικάτα που υπό μία εργοδοτική απειλή, δύνανται να οδηγήσουν σε πολιτική αστάθεια το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Συμπερασματικά, η Ε.Ε. δε δύναται να προσαρμόσει το κοινωνικοοικονομικό της σύστημα στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, με τους υπάρχοντες όρους #fact
Aν και κατεξοχήν ευρωπαϊστής, εικάζω πως το μέλλον της Ευρώπης είναι δυσοίωνο. Αυτό όμως που ενδιαφέρει περισσότερο, είναι το μέλλον της Ελλάδας. Οπότε, συνεχίσω να κατεργάζομαι σενάρια, και, ως σενάρια καταχωρήστε τα και σεις στο μυαλό σας:
Αν υποθέσουμε πως η Ελλάδα δε μπορεί να ακολουθήσει και αποκοπεί από την υπόλοιπη Ευρώπη, κάτι που θεωρώ ως απίθανο διότι η κρίση έχει συστημικά και όχι ελληνικά χαρακτηριστικά, τότε η χώρα μας θα πρέπει να ενδυναμώσει τη σχέση της με τα υπόλοιπα κράτη των Βαλκανίων και να οικοδομήσει νέες σχέσεις συνεργασίας στην περιοχή της χερσονήσου του Αίμου.
Ως το πιο πιθανό σενάριο της ευρωπαϊκής διάλυσης, φαντάζει η η απομάκρυνση των υπερχρεωμένων μεσογειακών κρατών και η δημιουργία μίας νέας Ε.Ε. με συμμετέχοντες τα κράτη της κεντρικής Ευρώπης, που συμφωνούν, τουλάχιστον, ως προς τη φιλοσοφία.
Η Ελλάδα, οφείλει να επεξεργαστεί και αυτό το σενάριο, σε συνεργασία με τις μεσογειακές χώρες και να υπάρξει εναλλακτικό σχέδιο, σε περίπτωση που Ε.Ε. δεν τα καταφέρει. Και διατυπώνω τη σκέψη μου ευθύς αμέσως:
Οι χώρες της Μεσογείου θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα νέο άξονα συνεργασίας και να ρίξουν γέφυρες στη Βόρεια Αφρική. Μία Μεσογειακή Ένωση, μια ένωση για τη συνεργασία των μεσογειακών χωρών, η οποία θα εδράζεται σε θεσμοθετημένες σχέσεις μεταξυ της πρώην ΕΕ και των παράκτιων εκτός ΕΕ μεσογειακών χωρών, θα αποτελέσει το πλαίσιο για την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική συνεργασία, που βασιζόμενη σε αμοιβαία δικαιώματα και παροχές, καθώς και κοινές ευθύνες, μπορεί να δώσει πνοή και προοπτική στον ευρωπαϊκό νότο άλλα και σε όλες τις μεσογειακές χώρες, που θα συμμετάσχουν.
Πέραν της αυτονόητης οικονομικής ανάπτυξης, θα δημιουργηθούν νέοι ορίζοντες για το μεταναστευτικό ζήτημα, θα υπάρξουν κοινοί στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος, θα προκύψουν νέες συνεργασίες στην έρευνα & εκπαίδευση, θα αποφασιστούν νέες στοχευμένες καλλιέργειες στο γεωργικό τομέα, θα προωθηθεί ο διαπολιτισμικός διάλογος με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, θα αντιμετωπιστεί δραστικότερα - δια της συνεργασίας - η μάστιγα της τρομοκρατίας, θα δοθεί η δυνατότητα συμμετοχής των μεσογειακών χωρών της Μέσης Ανατολής με βασική προϋπόθεση τη δρομολόγηση λύσης για το μεσανατολικό ζήτημα.
Ο Σαρκοζί, ένας εκ των ικανών εν δυνάμει ευρωπαίων πολιτικών, πρότεινε, προ τριετίας, την υλοποίηση μίας τέτοιας πρότασης σε συνεργασία, καταρχάς, με τις παράκτιες μόνο μεσογειακές χώρες, βασισμένης στη θεμελιώδη διακήρυξη της Βαρκελώνης για την Ευρω-Μεσογειακή Συνεργασία (1995). Η Γερμανία, υποψιασμένη και θορυβημένη, απαίτησε και πέτυχε να εντάξει το σχέδιο στους κόλπους της Ε.Ε.. Αν και με τη σκληρή δουλειά πολλών ευρωπαίων διπλωματών, δημιουργήθηκε μία μεσογειακή πλατφόρμα, η πολεμική σύρραξη των τριών εβδομάδων στη λωρίδα της Γάζας πάγωσε την εν λόγω διαδικασία.
Τώρα που οι καιροί απαιτούν ανάπτυξη και όχι λιτότητα, η Μεσόγειος, ακριβώς επειδή αποτελεί το χιλιοειπωμένο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, περιμένει ανυπόμονα να γίνει και αυτό που μπορεί, ένα νέο πολιτικοοικονομικό κέντρο ανάπτυξης, σταθερότητας, συνεργασίας των γύρω λαών.
Τώρα που οι ευρωπαίοι Υπουργοί Εργασίας προσπαθούν να βγάλουν από τη εργαζόμενη μύγα ξύγγι, ίσως είναι η ώρα να εκμεταλλευτούμε τα γεωγραφικά μας πλεονεκτήματα και όχι τον άνθρωπο.
Η ευημερία για τον τόπο μας δεν πρόκειται να ´ρθει μέσω περικοπών ή περισσότερων φόρων αλλά μέσω νέων συνεργασιών.
Υ.γ.: Σκεπτόμενος όλα αυτά τα σενάρια, είμαι πεπεισμένος πως το καλύτερο δυνατό σενάριο είναι αυτό της συντήρησης και της προσπάθειας ευημερίας της εν δυνάμει Ε.Ε., για την οποία μοχθήσαμε πολλοί λαοί και για πολλά χρόνια. Αρκεί τούτο να αποτελεί επιθυμία όλων. Η Ελλάδα δε διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά ούτε που της ταιριάζει ο ρόλος του επαίτη σε μία ένωση κρατών. Εμείς οφείλουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Και θα το κάνουμε με όποιο κόστος. Όπως επίσης και οι ευρωπαίοι εταίροι μας, θα πρέπει να αναλογιστούν πολλά, να επαναπροσδιορίσουν στη σκέψη τους πως η Ε.Ε. ήταν το όραμα της ειρηνικής συνύπαρξης, της συνεργασίας και της ευημερίας των λαών και όχι μία απλή συμμαχία συμφερόντων με οικονομικούς μονάχα όρους και προϋποθέσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.